مناجات الشاکرین

مُناجاتُ الشّاکِرین

نسخه خطی مناجات خمس عشر، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری
اطلاعات دعا و زیارت
نام‌های دیگر مناجات شکرگزاران
مأثور/غیرمأثور مأثور
صادره از امام سجاد(ع)
منابع شیعی الصحیفة الثانیة السجادیةبحارالانوارمفاتیح الجنان
زمان روز چهارشنبه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسلدعای کمیلدعای ندبهدعای سماتدعای فرجدعای ابوحمزه ثمالیزیارت عاشورازیارت جامعه کبیرهزیارت وارثزیارت امین‌اللهزیارت اربعین

مُناجاتُ الشّاکِرین یا مناجات شکرگزاران، از مناجات‌های پانزده‌گانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده و عوامل غفلت از شکرگزاری نعمت‌های خدا، عجز از شکرگزاری و نیز کوتاهی بندگان در قدردانی و شکر آنها از موضوعات این مناجات است که امام سجاد(ع)، نعمت‌های مادی و معنوی را نام می‌برد.

سند

مناجات الشاکرین از امام سجاد(ع) نقل شده و در الصحیفة الثانیة السجادیة، بحارالانوار و مفاتیح الجنان آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز چهارشنبه تعیین کرده است.

مناجات خَمسَ‌عَشَر زمان قرائت
۱مناجات التائبینجمعه
۲مناجات الشاکینشنبه
۳مناجات الخائفینیکشنبه
۴مناجات الراجیندوشنبه
۵مناجات الراغبینسه‌شنبه
۶مناجات الشاکرینچهارشنبه
۷مناجات المطیعینپنج‌شنبه
۸مناجات المریدینروز جمعه
۹مناجات المحبینشنبه
۱۰مناجات المتوسلینیکشنبه
۱۱مناجات المفتقریندوشنبه
۱۲مناجات العارفینسه‌شنبه
۱۳مناجات الذاکرینچهارشنبه
۱۴مناجات المعتصمینپنج‌شنبه
۱۵مناجات الزاهدینشب جمعه

آموزه‌های دعا

محمدتقی مصباح یزدی(۱۳۱۳-۱۳۹۹ش) فقیه، فیلسوف، مفسر قرآن آموزه‌های مناجات الشاکرین را این‌گونه برشمرده‌ است:

  • معرفی عوامل غفلت از شکرگزاری در برابر نعمت‌های خدا: پی در پی آمدن، ریزش و جوشش مدام و غیر قابل شمارش بودن نعمت‌ها؛
  • بیان عجز از شکرگزاری و نیز کوتاهی در قدردانی و شکر آن‌ها؛
  • اشاره به پناه آوردن امیدواران به ساحت پروردگار و آستان مهر و رأفت الهی؛
  • بیان برخی از نعمت‌های معنوی؛
  • تشبیه نور ایمان، به جامه و زیورهایی برای انسان؛
  • تشبیه احسان‌های خداوند، به تاجی بر سر انسان؛
  • بیان بی‌شمار بودن نعمت‌های خداوند، حتی از تصور و فهم انسان؛
  • بیان اینکه هر شکر نعمتی، خودش نعمتی است از جانب خداوند که شکرش لازم است.

متن و ترجمه دعا

مناجات الشاکرین

مـتـن ترجمه

اِلهی اَذْهَلَنی عَنْ اِقامَةِ شُکرِک تَتابُعُ طَوْلِک،

وَ اَعْجَزَنی عَنْ اِحْصآءِ ثَنآئِک فَیضُ فَضْلِک،

وَ شَغَلَنی عَنْ ذِکرِ مَحامِدِک تَرادُفُ عَوآئِدِک،

وَ اَعْیانی عَنْ نَشْرِ عَوارِفِک تَوالی اَیادیک

وَ هذا مَقامُ مَنِ اعْتَرَفَ بِسُبُوغِ النَّعْمآءِ،

وَ قابَلَها بِالتَّقْصیرِ،

وَ شَهِدَ عَلی نَفْسِهِ بِالْإِهْمالِ وَ التَّضْییعِ،

وَ اَنْتَ الرَّؤُفُ الرَّحیمُ الْبَّرُ الْکریمُ،

الَّذی لایُخَیِّبُ قاصِدیهِ،

وَ لا یطْرُدُ عَنْ فِنآئِهِ آمِلیهِ،

بِساحَتِک تَحُطُّ رِحالُ الرَّاجینَ،

وَ بِعَرْصَتِک تَقِفُ آمالُ الْمُسْتَرْفِدینَ،

فَلا تُقابِلْ امالَنا بِالتَّخْییبِ وَ الْأَیاسِ،

وَ لا تُلْبِسْنا سِرْبالَ الْقُنُوطِ وَ الْإِبْلاسِ،

اِلهی تَصاغَرَ عِنْدَ تَعاظُمِ الائِک شُکری،

وَ تَضآئَلَ فی جَنْبِ اِکرامِک اِیای ثَنآئی وَ نَشْری،

جَلَّلَتْنی نِعَمُک مِنْ اَنْوارِ الْأیمانِ حُلَلاً،

وَ ضَرَبَتْ عَلَی لَطآئِفُ بِرّک مِنَ الْعِزِّ کلَلاً،

وَ قَلَّدَتْنی مِنَنُک قَلائِدَ لا تُحَلُّ،

وَ طَوَّقَتْنی اَطْواقاً لا تُفَلُّ،

فَآلائُک جَمَّةٌ ضَعُفَ لِسانی عَنْ اِحْصآئِها

وَ نَعْمآؤُک کثیرَةٌ قَصُرَ فَهْمی عَنْ اِدْراکها فَضْلاً عَنِ اسْتِقْصآئِها،

فَکیفَ لی بِتَحْصیلِ الشُّکرِ،

وَ شُکری اِیاک یفْتَقِرُ اِلی شُکرٍ،

فَکلَّما قُلْتُ لَک الْحَمْدُ، وَجَبَ عَلَی لِذلِک اَنْ اَقُولَ لَک الْحَمْدُ،

اِلهی فَکما غَذَّیتَنا بِلُطْفِک، وَ رَبَّیتَنا بِصُنْعِک،

فَتَمِّمْ عَلَینا سَوابِغَ النِّعَمِ،

وَ ادْفَعْ عَنَّا مَکارِهَ النِّقَمِ،

وَ آتِنا مِنْ حُظُوظِ الدَّارَینِ

اَرْفَعَها وَ اَجَلَّها، عاجِلاً وَ آجِلاً،

وَ لَک الْحَمْدُ عَلی حُسْنِ بَلائِک وَ سُبُوغِ نَعْمآئِک،

حَمْداً یوافِقُ رِضاک،

وَ یمْتَرِی الْعَظیمَ مِنْ بِرِّک وَ نَداک،

یا عَظیمُ یا کریمُ،

بِرَحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ.


خدایا! بخشش پی در پی تو انجام دادن سپاسگزاری‌ات را از یاد من برد

و ریزش فضل و احسانت مرا از شمردن ثنا و ستایشت عاجز کرد

و پشت سر هم آمدن نیکی‌هایت مرا از ذکر ستودنی‌هایت بازداشت

و پیاپی رسیدن نعمت‌هایت مرا از نشر دادن نیکوئی‌هایت درمانده کرد

و اینجا که من هستم جای کسی است که اعتراف به وفور نعمت‌های تو

و در مقابل آنها به کوتاهی کردن خود دارد

و به اهمال‌کاری و تلف کردن عمر خویش گواهی دهد

و توای خدای با عطوفت و مهربان و نیکوکار و بزرگواری

که رو آورندگان به‌سویت را نومید نسازی

و آرزومندات را از درگاهت نرانی،

امیدواران به آستانه تو بار امید خود را بیندازند

و آرزوهای عطاخواهان به میدان وسیع کرم تو توقف کنند

پس‌ای خدا! تو آرزوهای ما را با نومیدی و یأس روبرو مگردان

و جامه ناامیدی و دل شکستگی بر ما مپوشان خدایا!

در برابر نعمت‌های بزرگت سپاسگزاری من کوچک است

و در جنب اکرام و بزرگواری تو ثنا و ستایش من خُرد و ناقابل است.

نعمت‌های تو زیورهایی از انوار ایمان بر من پوشانده

و ریزه‌کاری‌های نیکی‌ات خیمه‌هایی از عزت بر سرم زده

و احسان‌هایت گردن بندهایی به گردنم انداخته که باز نشود

و طوق‌هایی بدان آویخته که نگسلد،

نعمت‌های بسیار تو زبان مرا از شمردنش ناتوان کرده

و بخشش‌های فراوانت خِرد و فهم مرا از ادراکش کوتاه کرده، تا چه رسد به پی‌بردن به نهایت و پایانش

و با این ترتیب من چگونه می‌توانم تو را سپاسگزاری کنم

و همان سپاسگزاری من تازه احتیاج به سپاسگزاری دیگری دارد

و هرگاه بگویم ستایش مخصوص تو است برای همین جمله لازم است دوباره بگویم ستایش مخصوص تو است

خدایا چنانچه به لطف خویش ما را خوراک دادی و به پرورش خود پروریدی

پس نعمت‌های فراوانت را بر ما کامل کن

و ناگواری‌های سخت و بد را از ما دور کن

و عطا کن به ما از بهره‌های دو جهان

برتر و بهترش را، چه اکنون و چه در آینده

و ستایش تو را است برای آزمایش نیکویت و نعمت‌های فراوانت

ستایشی که برابر خوشنودی‌ات باشد

و احسان و بخشش بزرگ تو را به سوی ما جلب کند

ای بزرگ وای بزرگوار

به رحمتت‌ای مهربان‌ترین مهربانان.

پانویس

  1. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۱۴۶.
  2. قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۰-۱۶۹.
  3. مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۹۱، ص۱۴۶.
  4. مصباح، سجاده‌های سلوک، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۴۳۵-۴۱۲.

منابع

  • قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، قم، نشر مشعر، ۱۳۸۷ش.
  • مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
  • مصباح یزدی، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های امام سجاد(ع)، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۰ش.